Zespół jelita drażliwego – diagnostyka i objawy.

Bóle brzucha, wzdęcia, zmiany w rytmie wypróżnień – to trzy najczęstsze składowe wskazujące, że w naszych jelitach dzieje się coś niedobrego. Zwykle takie dolegliwości świadczą o występowaniu zespołu jelita drażliwego (IBS), który dotyka coraz większą liczbę ludzi. Niestety, jak na ten moment nie ma jeszcze skutecznego badania, które jasno pozwoliłoby na jego diagnozę. Zwykle rozpoznanie stawiane jest na podstawie badań, które nie potwierdzają innych chorób. Czym jest zespół jelita drażliwego? Jak powinniśmy go diagnozować? Jak sobie z nim radzić?

Zespół jelita drażliwego – definicja.

Zespół jelita drażliwego (IBS- Irritable bowel syndrome) to przewlekłe, czynnościowe zaburzenie pracy jelit. Dolegliwości związane są zwykle z dyskomfortem w obrębie brzucha, związanym z aktem defekacji. Szacuje się, że około 30% społeczeństwa cierpi na IBS, z czego większą część stanowią kobiety. Jest to również jeden z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów do poradni gastroenterologicznych. Wbrew pozorom jego diagnostyka i rozpoznawanie dalej budzi wiele kontrowersji. Brak jest jednego konkretnego badania, które mogłoby potwierdzić IBS, a jego objawy są podobne do innych chorób przewodu pokarmowego, co znacznie utrudnia postawienie diagnozy. Dodatkowym utrudnieniem jest również patogeneza zespołu jelita nadwrażliwego. Do tej pory nie wiadomo co tak naprawdę o wywołuje, dlatego też leczenie jest jedynie objawowe. Mimo iż obniża on komfort życia, nie stanowi on większego ryzyka rozwoju innych chorób.

Kryteria rozpoznania IBS.

Wcześniej zespół jelita nadwrażliwego rozpoznawano poprzez wykluczenie innych chorób. Narażało to pacjentów na długą diagnostykę. Następnie zaczęto opracowywać kryteria, według których możliwe byłoby rozpoznanie tego zaburzenia. Aktualnie do rozpoznania zespołu jelita nadwrażliwego używa się Kryteriów rzymskich IV opracowanych w 2006 roku. Według nich zespół jelita drażliwego można rozpoznać, gdy ból brzucha pojawia się minimum 1 dzień w tygodniu, w ciągu ostatnich 3 miesięcy i towarzyszą mu inne dolegliwości, takie jak:

• zmiany częstotliwości wypróżnień

• ból brzucha związany z aktem defekacji

• zmiana konsystencji stolca.

Poza tym wielu pacjentów zgłasza częste wzdęcia, uczucie parcia w odbycie, uczucie niepełnego wypróżnienia lub obecność śluzu w stolcu. Objawy te często związane są ze spożywaniem określonych pokarmów. Do tego dochodzi biegunka, zaparcia lub mieszany typ wypróżnień, któy bywa bardzo uciążliwy.

Zespół jelita drażliwego – badania.

Opracowane kryteria rozpoznania IBS służą ograniczeniu wykonania często niepotrzebnych i inwazyjnych badań. Te, które mimo wszystko warto zrobić, w celu potwierdzenia choroby to:

• morfologia z rozmazem

• OB

• CRP

• hormony tarczycy

• przeciwciała w kierunku celiakii (łącznie z pobraniem wycinka z dwunastnicy jeśli wykonywana jest gastroskopia z innego powodu)

• kolonoskopia (u osób po 50 roku życia).

Warto zaznaczyć, że kolonoskopia powinna być wykonywana tylko w razie konieczności i nie u wszystkich pacjentów. To badanie należy zrobić gdy poza wyżej wymienionymi objawami obserwujemy:

• niedokrwistość

• występowanie raka jelita grubego w rodzinie

• istnieje konieczność różnicowania go z chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego – Crohna).

W postaci biegunkowej należy zawsze wykonać badania w kierunku celiakii, badanie kału w kierunku mikrobiologicznym i parazytologicznym, oznaczyć kalprotektynę w kale oraz wykonać test w kierunku SIBO.